Dhr. Paul Combee begon voor zijn pensioen één dag in de week als vrijwillig chauffeur bij de voedselbank en en bouwde dat langzaam uit. Nu is hij - na zijn pensioen - vijf dagen per week als vrijwillig coördinator aan de slag en dat levert hem soms een handkusje op, maar vooral veel waardering en verrijking van zijn sociale netwerk en invulling in het leven.

Zijn gouden tip is voorkomen dat je achter de geraniums eindigt en als het kan al op tijd op zoek te gaan naar zingeving na je pensioen. Daarmee investeer je ook in je 'sociale pensioen'.

Ger van Waegeningh is 89 jaar en volop actief. Actief met beleven en actief in het geven van haar energie en tijd aan het vrijwilligerswerk. Het helpt anderen en ook haar zelf. Laat je inspireren door het verhaal van Ger.

Mw. Rama uit Gouda lijkt vanwege haar leeftijd en haar llichamelijke teruggang kwetsbaar. Maar deze vrouw heeft zoveel positieve uitstraling en zou haar kracht graag inzetten voor anderen. Haar verhaal staat vol van verbinding en zorgzaamheid voor anderen. Haar motto is: "Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd" en ze wil graag helpen om iemand die lach te bezorgen. In een mooi videoportret vertelt ze haar verhaal. (hieronder op deze site ook te bekijken, als je de cookies van derden geaccepteerd hebt).

In 2021 viert Herman Kraamwinkel vijf jaar vrijwilligerswerk bij Stichting Present Den Haag. Present gelooft dat mensen bereid zijn om zich in te zetten voor de ander en de samenleving, maar dat de kloof tussen die bereidheid en het daadwerkelijk in actie komen voor veel mensen (te) groot is. Er is een brug nodig en Present wil die brug, die verbindende schakel, zijn.

Yurani Panjab en Shari van den Hout van Samen Ouder Worden Den Haag spreken Herman over zijn vrijwilligerswerk, wat hij eruit haalt en hoe zijn vrijwillige inzet een mooi voorbeeld is van samen ouder worden.

Wie is Herman Kraamwinkel?

Al bijna mijn hele leven woon ik in Den Haag en ik ben vergroeid met de stad. Ik ben getrouwd en we hebben twee katers. Vorig jaar hebben wij een nieuw huis gekocht waar ik best wat uurtjes in heb stukgeslagen. Ik heb mijn hele leven gewerkt in de verzekeringen. Op een gegeven moment, door een reorganisatie, ging ik op zoek naar een andere baan. Dat was begin 2016.

Waarom heb je toen voor vrijwilligerswerk gekozen?

Dat was in de periode van zoeken naar een nieuwe betaalde baan. In mei 2016 kwam ik in contact met de coördinator van Present Den Haag. Die zei: “Kom maar langs”. Na twee gesprekken ben ik op 3 mei 2016 als vrijwilliger bij Present begonnen. Bij Present kwam ik in een compleet andere wereld terecht dan de verzekeringswereld. Ik wist wel dat er nogal wat mensen zijn die geen cent te makken hebben. Present komt bij deze mensen over de vloer om met vrijwilligers een kamer of een tuintje op te knappen.

Wat kan iemand die niet kan klussen aan vrijwilligerswerk bij Present doen?

Als je niet kan klussen, is er geen mens overboord. Want naast het praktische is er ook nog een hele tak sociaal. Je bezoekt als vrijwilliger, met een groep, instellingen voor ouderen of voor mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking. We kennen ze allemaal: de Florence, de Cardia, HWW, WZH, Middin enzovoort. Je gaat als vrijwilligersgroep een keer pannenkoeken bakken of een middag spelletjes doen zoals Ganzenbord spelen met ouderen of wandelen als het mooi weer is.

Je gaat ook mee op pad met de vrijwilligersgroepen. Welke type sociaal project vind jij bijzonder?

Mijn favoriete plek voor sociale projecten is Middin Hofje van Boheemen. Dat was ook lekker dichtbij mijn huis. Ik heb vanuit Present goed contact opgebouwd met de activiteitenbegeleidster van Hofje van Boheemen. En het was altijd fantastisch. We deden daar van alles. Maar één van mijn favoriete onderdelen die wij daar deden was de Bingo. Dan zorgden de vrijwilligers voor een hapje en een drankje. De prijzen kwamen vanuit de activiteitenbegeleider, want die kende de mensen. En dan zat je met 20-25 mensen die allemaal een handicap hebben daar een hele middag te bingoën. Echt dikke pret. Je gaat daarna met een heel goed gevoel naar huis. Dat geldt ook voor als je praktisch bezig bent. Je komt bij iemand die weinig buiten komt en de hele dag binnen zit te roken. Enkel al het feit dat de muur in plaats van doorrookt geel, wit wordt. Je ziet de blijdschap bij de mensen en dat neem je mee naar huis.

Wat ontstaat er als je contact hebt met de persoon die je bezoekt?

Je hebt interactie met zowel de andere vrijwilligers als met de hulpontvanger en hulpverlener. Dat mixt allemaal mooi door elkaar. De ene keer heb je wat meer contact met de één en de andere keer wat meer contact met de ander. Als je een vrijwilligersproject hebt waar je meerdere keren terug moet komen, bouw je meer een band op met de hulpontvanger. Als je belt om een nieuwe klusafspraak te maken, hoor je aan de stem dat hij of zij blij is dat er weer mensen over de vloer komen. Er ontstaat ook vertrouwen.

Je werkt ook op kantoor bij Present. Wat doe je op kantoor?

Als duidelijk is wat een vrijwilligersgroep wil doen, praktisch of sociaal, komt het bij mij terecht. Aan mij de taak om een passende hulpvraag te vinden waar de vrijwilligersgroep aan de gang kan. Sommige groepen willen in een specifiek stadsdeel of een specifieke klus. Ik leg contact met de hulpverlener of hij/zij de vrijwilligersgroep kan gebruiken. Mijn kerntaak ligt op kantoor. Het matchen van aanbod van vrijwilligers aan hulpvragen die wij via de hulpverleners binnen krijgen. En af en toe is het leuk om zelf ook met een vrijwilligersproject mee te helpen.

Je ziet de blijdschap bij de mensen en dat neem je mee naar huis.

Je bent gaandeweg steeds meer gaan doen binnen de organisatie?

Ja dat klopt, Je krijgt de ruimte om in je kracht te gaan staan en te groeien. Mijn inzet wordt duidelijk door Present Den Haag gewaardeerd. Begin 2020 ben ik door onze directeur, Eva Mabayoje, benoemd tot senior projectmedewerker.

Past je vrijwilligerswerk bij jouw wensen en kwaliteiten?

Negen van de tien keer zeker wel. En ik trek ook dingen die mij liggen naar mij toe. Zo zijn we overgestapt naar een ander administratiesysteem. Ik heb in zes weken tijd de bugs eruit kunnen halen. Naast het koppelen van vrijwilligers, mijn rol als vraagbaak administratiesysteem, doe ik ook van alles met betrekking tot logistiek en de klusbus. Ik neem zelf initiatief. En doe dingen die in het verlengde van mijn sterkte punten liggen.

Je bent dus vrijwilliger in wat je zelf leuk vindt?

Ja. En zelfs binnen het praktische ken ik mijn sterke punten en zwakke punten. Over die zwakke punten moet je je als vrijwilliger vooral niet druk maken. Ook daarin is ontwikkeling mogelijk en dan in je eigen tempo. Of ik zoek naar praktische oplossingen. Zo laat ik mij door een andere vrijwilliger rijden als wij met de klusbus op pad gaan.

Bij Samen Ouder Worden wensen wij dat generaties met elkaar verbonden raken. Zie  jij dat ook in het vrijwilligerswerk dat je bij Present doet?

Ja, want ik ben de oudste medewerker bij Present Den Haag. Ik moet wel een band opbouwen met de jongere generaties. Je moet het toch met z’n allen doen. Jongeren die op pad gaan op een praktische klus vertel ik dat ze mij gerust mogen bellen als ze iets tegenkomen waar ze advies bij nodig hebben. Zo kun je een jongere coachen en kennis overdragen. En de kennis die de jongere heeft en ik niet, draagt die dan weer op mij over.

Wat zou je als boodschap hebben voor mensen van jouw generatie die zelfstandig wonen en weinig sociale contacten hebben?

Het is redelijk persoonsgebonden. Met vrijwilligerswerk heb je in ieder geval een stukje regelmaat. Je hebt een stukje sociaal netwerk. Je hebt je praatje. Je bent net even meer onder de mensen dan wanneer je thuis op de bank zit. De voldoening van je vrijwilligerswerk is dan bonus. Een uitdaging voor vrijwilligersorganisaties is soms het bereiken van de senioren.

Wat adviseer je vrijwilligersorganisaties die zoeken naar senioren als vrijwilliger?

Jongeren vinden via de vrijwilligersvacaturebank ‘Den Haag Doet’ van PEP Den Haag vrij makkelijk hun weg naar vrijwilligerswerk. De 60+ vrijwilliger haal je hoofdzakelijk vanuit je netwerk. Senioren als vrijwilliger krijg je door netwerken, netwerken en nogmaals netwerken. Hoe mooi zou het zijn als je senioren breder zou kunnen bereiken dan alleen uit de bestaande netwerken.

Interview en foto's: Yurani Panjab en Shari van den Hout van Samen Ouder Worden Den Haag

De afgelopen periode komt het woord kwetsbare oudere steeds naar voren. Vóór de corona-crisis moesten ouderen juist in hun kracht gezet worden, waren zij druk alle aspecten van hun eigen leven zelf te regelen. “Eigen regie” en “zelfredzaamheid” waren de woorden die belangrijk waren. Door de crisis zitten de ouderen, de kwetsbare mensen, in het hoekje van ‘kwetsbare’ ouderen, en staan hierdoor nu ineens naast de maatschappij. Zij moeten thuisblijven, liever niet op een normale tijd boodschappen doen, en niet in contact komen met anderen. Vrijwilligerswerk is tijdelijk stopgezet, en zo staan de ouderen ineens buiten de maatschappij.

Hebben wij de ouderen zelf gevraagd hoe zij hier over denken? Is er geluisterd naar ouderen die heel erg vitaal zijn en die graag hierover een eigen keuze willen maken? Nee, dat hebben we niet. En de wereld wordt nog steeds vreemder, want ook nu er veel versoepeld wordt, zijn er nog steeds maatregelen die gelden voor ouderen en kwetsbare mensen.

De term “kwetsbaar” is niet alleen van toepassing op ouderen, maar ook op andere mensen met een gezondheidsprobleem. Als je onder de bedoelde groep valt, herken jij jezelf hier dan ook in? De 70+’ers behoren ineens tot een risicogroep, en er wordt nu zelfs al gesproken over de 65+’ers. Dit alles heeft volgens mij niets te maken met de vitaliteit van deze mensen, maar dit gaat over het aantal plekken dat beschikbaar is op de Intensive Care-afdelingen. Als je dan 65+ bent, dan mag je eigenlijk zo’n plek niet bezetten, zelfs als je deze nodig mocht hebben. Hoezo, eigen regie?

Je hebt nu nog veel levenslust, en je vindt het leven nog helemaal top, maar je mag een bed op de IC-afdeling niet bezet houden. Én je moet er goed over nadenken, want je komt er vast minder goed vanaf als je er toch voor kiest. Je betaalt een leven lang zorgpremies, maar als je het nodig hebt, dan kom je er zelf niet voor in aanmerking. En hoe gaan we dan om met jonge mensen met een kwetsbare gezondheid? Komen zij ook niet in aanmerking voor een IC-plek? En wie is de arts of verpleegkundige die dat nieuws mag brengen?

Ik had op mijn opleiding een docent die maatschappelijk werkster was geweest in het ziekenhuis, op de afdeling voor de nierdialyse. Daar was ook niet voldoende apparatuur en ook daar werden keuzes gemaakt. Wie er wel en wie er niet gebruik mocht maken van de dialyse. Kwam zij vertellen dat je er niet voor in aanmerking kwam, dan wist je dat je niet meer zo lang te leven had. Ik was toen enorm onder de indruk van deze baan met deze vreselijke taak. En nu is dit wéér realiteit in een land waar we het goed hebben en waar bijna alles mogelijk is.

Kwetsbaar heeft ook iets te maken met van waarde zijn, of ertoe doen.

Door de maatregelen die nu van kracht zijn, ben je ineens niet meer van waarde. Je doet er niet meer toe, je hoeft niet gered te worden, er is geen IC-bed voor jou. Waar blijft nu de eigen regie?

Wat we wel merken, binnen het project " Samen Ouder Worden" , is dat de groep 70+, de” kwetsbare” ouderen, door alle maatregelen zowel geestelijk als lichamelijk steeds meer aan vitaliteit inleveren. Mensen zijn angstig, eenzaam, raken in een sociaal isolement. Dit is niet bij iedereen zo natuurlijk, maar een groep die zich voor de corona-tijd prima kon redden, zijn de afgelopen drie maanden geconfronteerd met maatregelen waardoor zij niet meer de dingen konden doen die ze normaal wel deden. Voorbeeld: een zeer vitale vrouw van 80+ fietste nog regelmatig voor de coronatijd, sinds de lockdown heeft zij dus al weken niet gefietst, en nu durft zij dit niet meer. Veel ouderen die in een zorginstelling wonen, zijn door de lockdown in een sociaal isolement geraakt, voor sommigen was beeldbellen (Skype ed.) een optie, maar voor veel mensen werkt dit niet, en nu is de vraag voor partners, kinderen, of vrienden of zij nog wel herkend worden.  Velen zijn door dit isolement depressief geworden en sterk afgevallen. Eenzaamheid en ‘huidhonger’ maken mensen ongelukkig, met alle gevolgen van dien. Er waren veel verhitte discussies tussen zorgmedewerkers en familie van bewoners in zorgorganisaties. En alhoewel het allemaal met de beste bedoelingen zo is aangepakt, ideaal was het niet. Het heeft veel verdriet, boosheid en onzekerheid gegeven.

Mocht er een tweede corona-golf komen, dan hoop ik dat we meer maatwerk kunnen leveren, en dat er geen totale lockdown meer nodig is voor mensen die hierdoor buitenspel gezet worden, daardoor juist achteruitgaan en juist kwetsbaar worden terwijl zij dat voor de coronacrisis niet waren. Hopelijk is er dan meer ruimte voor de eigen keuze en de eigen regie. Je zou er toch burgerlijk ongehoorzaam van worden, als je dit nog een tweede keer moet ondergaan...

Rianne Burgers is lid van het programmateam van Samen Ouder Worden en ontwikkelt onder andere ondersteunende tools en kennis voor coördinatoren vrijwilligerswerk.