Waar komt alle vrijwillige energie vandaan? En wat doe je ermee?

ProfielfotoWillem-Jan de Gast 21-04-2020 2257 keer bekeken 2 reacties

We kijken blij naar de huidige hausse aan betrokkenheid: Al die mensen die zich inzetten voor een ander in deze crisis. Maar voor zover ik weet, heeft nog niemand gericht gekeken waar deze vrijwilligers vandaan komen. Dat lijkt me van belang om te weten hoe je ermee omgaat. Wie onderzoekt het?

Verplaatst, verborgen, vervangend of nieuw?

In allerlei artikelen, ook in die van mij, hebben we het over de huidige hausse aan betrokkenheid: Al die mensen die zich willen inzetten voor een ander in deze crisis. Maar voor zover ik weet, heeft nog niemand gericht gekeken waar deze mensen vandaan komen. Dat lijkt me wel van belang als we willen weten of en hoe we deze tijdelijke vrijwillige energie ook na de crisis kunnen blijven aanspreken. Ik denk dat er ten minste vier varianten zijn.

De verplaatste vrijwilliger

In allerlei sectoren, zoals bijvoorbeeld de sport, het onderwijs, kunst en cultuur en een deel van de zorg vinden op dit moment nauwelijks activiteiten plaats. Dit zijn juist de sectoren waarin miljoenen mensen zich vrijwillig inzetten. Al die vrijwillige energie vindt nu niet zijn weg naar de reguliere activiteiten. Ik kan me goed voorstellen dat een deel van deze groep zoekt naar die plekken waar nu wel veel behoefte is aan vrijwilligers. Dit is dus geen nieuwe vrijwillige energie, maar verplaatste. De consequentie daarvan is dat de kans groot is dat al deze mensen, zodra het kan, weer terugveren naar hun oorspronkelijke vrijwilligerswerk. Fantastisch natuurlijk, maar geen nieuwe of extra vrijwilligers. Voor deze groep geldt daarom: zoveel mogelijk schouderklopjes geven, maar ze niet proberen binnen te halen en te binden. Dat schrikt ze alleen maar af, en kan zelfs hun vrijwillige energie verminderen.

De verborgen vrijwilliger

Collega David Wijnperle wees me op een tweede categorie, namelijk mensen die in eigen buurt of wijk al lang bezig waren met allerlei klusjes en hulpacties. En die nu ineens in de schijnwerpers komen te staan omdat veel meer mensen en instanties aandacht hebben voor deze 'random acts of kindness'. Deze groep zal zich niet snel vrijwilliger noemen, maar doet gewoon iets voor een ander omdat je dat nou eenmaal doet. Het zijn zeker geen nieuwe vrijwilligers, maar betrokken buurtbewoners. Dergelijke vrijwillige energie inlijven bij het reguliere vrijwilligerswerk is de dood in de pot.

De vervangende vrijwilliger

Wat we uit alle verhalen zeker weten, is dat een deel van de huidige betrokkenheid voortkomt uit het feit dat aardig wat mensen op dit moment geen of minder betaald werk hebben. Ook bij eerdere crises hebben we het patroon gezien dat tijdelijk werklozen vrijwilligerswerk gaan doen, om zo toch van nut te zijn, iets om handen te hebben en nieuwe vaardigheden en netwerken op te doen. Vrijwilligerswerk is vooral een (tijdelijke) vervanging van betaald werk. Daar is vanzelfsprekend niets mis mee. Maar het betekent wel dat ook van deze groep een aanzienlijk deel zal terugveren naar in dit geval betaald werk (of de zoektocht daarnaar), zodra het kan. Bij deze groep geldt vooral: waardeer ze voor hun inzet en houdt hun betrokkenheid warm door ze te informeren en prikkelen. De vrijwillige energie bij deze groep kan zo op zijn minst behouden blijven en op termijn wellicht weer losgemaakt.

De nieuwe vrijwilliger

En dan kan het zo zijn, dat een deel van de huidige hausse veroorzaakt wordt door mensen die tot nu toe of de laatste tijd geen vrijwilligerswerk deden. Die kan deels overlappen met de vorige groep. Deze laatste groep ziet door de crisis een directe en concrete behoefte in zijn omgeving, wordt daardoor geraakt en wil nu helpen. Ook hier gaat het in eerste instantie om tijdelijke vrijwillige energie: zodra de crisis voorbij is of zodra mensen er genoeg van hebben, houden ze weer op met hun vrijwilligerswerk. De kunst is om deze groep expliciet te laten ervaren wat hun vrijwillige inzet voor henzelf en voor een ander betekent. Alweer, niet om ze vervolgens te werven voor en binden aan een organisatie, maar om het vlammetje brandend te houden zodat de kans toeneemt dat ze vaker en op meer manieren vrijwilliger willen zijn.

Hoe zit het echt?

De vraag is nu: wie pakt de handschoen op en brengt in kaart op welke manier mensen tijdens de crisis vrijwilliger zijn? Klopt de vierdeling die ik hierboven heb gemaakt? Zijn er nog meer categorieën? En zo ja, hoe is dan de verhouding tussen de groepen? Ik ben benieuwd!

2  reacties

Derk Hazekamp 07-07-20 om 14:23

A.s. donderdag praten we hierover binnen het regionetwerk Haaglanden waar een aantal partijen al interesse heeft getoond om (beperkt) onderzoek te doen. Mooi als we er een regionaal onderzoek van kunnen maken.

Groet,
Derk

Aleja Timmerman 26-06-20 om 16:19

Hallo Willem- Jan.

We zijn dit in Harderwijk op kleinschalige manier aan het onderzoeken. Een initiatief van Harderwijksers om een boodschappenhulpdienst aan te bieden in corona-tijd heeft geleid tot een fijne samenwerking initiatiefnemers, welzijnsorganisatie Zorgdat  en harderwijkers die zich aanmelden. 

Nu in samenspraak met initiatiefnemers een kort onderzoek. Bevindingen volgen maand juli. 

groet, Judy van den Berg

Servicepunt vrijwilligerswerk, Zorgdat, Harderwijk 

Partners:     Movisie

Cookie-instellingen